Wat in het vat zit, verzuurt niet, zo luidt het gezegde.
Dat geldt zeker voor de bundel D’ OORSPRONG, Columns van een kleurrijk leven van de Utrechtse schrijfster Hanneke Gunsing. Haar prachtboek van 244 bladzijden (met harde kaft, stofomslag en leeslint!) verscheen in 2012, maar heeft nog niets aan frisheid en zeggingskracht ingeboet. Het bestaat uit een verzameling columns, die een periode van bijna 30 jaar bestrijken uit het veelbewogen leven van de auteur. Ze verschenen in huis-aan-huisbladen in diverse dorpen en haar huidige woonplaats Utrecht en in vaktijdschriften uit de pleegzorg en de wereld van autisme en stervensbegeleiding.
Deze opsomming doet een boek met zware kost vermoeden. Niets is minder waar! De met bewonderenswaardig talent voor introspectie opgeschreven verhalen over de soms heftige belevenissen als pleegkind, moeder van een zoon met autisme en welzijnswerkster, worden steeds gekruid met snufjes humor, wijsheid en hoop. Elke column is eigenlijk een goed opgebouwd, met vlotte pen geschreven miniatuurverhaal, dat ‘lekker wegleest’. Al is het zonde om ze in één ruk achter elkaar te lezen. Niet voor niets, zijn de columns naar levensfase gegroepeerd in het boek.
De verhalen over de kinderjaren in het eerste deel grepen me soms naar de keel. ‘Mijn jeugd is mijn winter’, schrijft Hanneke beeldend (gelukkig gevolgd door warmere seizoenen in de rest van haar leven.) Alleen al om die miniatuurverhalen met jeugdherinneringen verdient dit boek, ook zeven jaren na zijn verschijning, meer lezers. En ook om de verrijkende kennismaking met een inderdaad kleurrijk persoon die, ondanks alle zwarigheden op haar pad door de tijd, gretig en optimistisch in het leven staat en met een groot en warm hart. Empathie in optima forma!
D’OORSPRONG, Columns van een kleurrijk leven is te bestellen via haar Facebookaccount of via e-mail: hgunsing@planet.nl
(Prijs: 15 euro plus circa 4 euro verzendkosten. Na bestelling ontvangt men info over de wijze van betaling.)
Links presentator Jaap Lemereis, rechts dichter Ali Şerik, tijdens de bundelpresentatie op 16 december.
“We zijn allemaal getuigen. Een dichter is getuige van zijn tijd.”
“Het papier is mijn geheugen. Ik babbel niet veel, ik schrijf liever alles op.”
“Als ik in het Turks dicht, ben ik Turk. Als ik in het Nederlands dicht, ben ik Nederlander.”
Drie karakteristieke uitspraken van dichter Ali Şerik. Ik noteerde ze tijdens het interview dat presentator Jaap Lemereis met hem had op de drukbezochte presentatie van Ali’s nieuwste en derde dichtbundel De stem die baart op 16 december 2018 in de Amersfoortse Bibliotheek Het Eemhuis. Ik heb op mijn poëzieblog al diverse malen aandacht geschonken aan het dichtwerk van Şerik. (Tik zijn naam in het zoekvenster en je vindt de berichten in kwestie.)
Ik beschouw Ali Şerik als een dichter pur sang, zoals je die maar zelden tegenkomt. Ook de nieuwe bundel is weer een rijk gevuld boekwerk van 95 bladzijden, uitgebracht door de Utrechtse uitgeverij Lipari. (Jammer van de kleine imperfecties hier en daar in de verder zo verzorgde tekst.) Vooral in het eerste deel met de cynisch klinkende titel ALLES IS ZO MOOI staan gedichten met heftige beelden, die van de lezer een stevige maag vergen. Maar hierna volgt een overvloed aan tedere en liefdevolle poëzie in deze bundel. Alle, meestal lange, gedichten van Ali worden gekenmerkt door de verrassende, bloemrijke en soms bizarre beeldentaal die deze dichter zo eigen is. In de meeste gedichten laat hij zich kennen als een maatschappelijk betrokken en bevlogen dichter en als een niets verbloemende en alerte ‘getuige van onze tijd’.
Ter illustratie, citeer ik twee mooie korte gedichten uit De stem die baart: een soort ode aan Nederland en een liefdesvers.
EEN WANDELING WACHT
Niet alleen de bomen lijken op dit land, de bloemen doen dat ook, het gras lijkt op dit land de dakpannen niet te vergeten.
Vooral het gesprek over kinderen lijkt op dit land hoe vrouwen gehaast fietsen, mannen mopperen over politiek. Wat in het bijzonder op dit land lijkt zijn de warme woonkamers. Door het raam naar buiten kijken, thuis of in de trein. Almaar op zoek naar iets nieuws.
Wat eveneens op dit mooie land lijkt zijn oude mensen die graag door willen gaan, het moeilijk vinden om te stoppen. Bang zijn voor een vreemde, ook al komt die van de andere kant van het land.
Ook de grachten en het water dat golft in de wind. Maar het meest lijkt dit land op de duinen waar een wandeling wacht op een wandelaar.
WATERLELIE
Vanmorgen liep ik langs het water, het was stil, in de verte gezang van vogels. Op het water weerkaatsten lichte wolken. Nadat ik wat treurwilgen had gepasseerd door het gras, zag ik tientallen waterlelies nog in hun knoppen. Slechts één had haar witte bloem geopend, ik moest zo aan jou denken.
Wil je meer weten wat deze bijzondere dichter bezielt en hoe je aan zijn nieuwste bundel kunt komen? Lees dan hier het verhelderende interview dat redacteur Peter le Nobel van Nationale Boekenblog.nl met hem had.
Voor mij ligt een stapeltje ‘klapkaarten’ in een handzaam vierkant formaat. De glanzende voor- en achterkant geeft ze een luxe uitstraling. Op elke kaart staat een schilderij afgebeeld, haarscherp en in heldere kleuren afgedrukt; en op elke rechter binnenpagina een gedicht.
Mooi werk, deze set kunstkaarten, van de Zaanse drukkerij Heijnis & Schipper. Ze zijn eigenlijk te mooi om als wenskaart te gebruiken vind ik en horen bij elkaar te blijven als de pagina’s van een (bibliofiel) boekje.
Maar het gaat natuurlijk ook en vooral om de inhoud. Ik heb een co-creatie voor me van beeldend kunstenaar Gea Zwart en taalkunstenaar/dichter Méland Langeveld. De poëtische beeldentaal van de een inspireerde de ander tot een beeldenrijk gedicht bij elk afzonderlijk schilderij. Zo resulteerde hun onderlinge samenwerking in een serie van acht kaarten met kunst en poëzie.
Zowel de schilderijen als de gedichten vragen van de kijker en lezer enige inspanning en roepen in eerste instantie de vraag op: wat zie en lees ik eigenlijk? Bij beeld noch tekst ligt de betekenis zomaar voor het oprapen. Het is overigens een kenmerk van veel goede kunst, dat je erdoor geboeid of geraakt kunt worden, zonder dat je onmiddellijk kunt zeggen waarom en hoe.
Nader beschouwd, blijkt de serie schilderijen Panta Rhei als gemeenschappelijk thema te hebben. Deze twee Griekse woorden (‘Alles stroomt‘) vormen een gevleugelde uitspraak van de filosoof Heraclitus, die de permanente verandering en beweging als wezenskenmerk beschouwde van alles wat bestaat. ‘Niemand stapt twee keer in dezelfde rivier‘ is een andere bekende uitspraak van deze wijsgeer uit de Griekse Oudheid.
Ook voor Gea Zwart is, naar haar eigen zeggen, de beleving van voortdurende veranderingen het basisthema van haar hele schilderkunst. Op haar, uiteraard, mooi opgemaakte website zegt ze over de serie Poëzie en Kunst Kaarten dat deze ‘gaat over stromen. Het leven, verleden, heden, toekomst, water, diepte, lagen, planten, gezichten, wat opborrelt en wat verzinkt…‘
Zij verwoordt hiermee inderdaad heel treffend de impressies die haar kleurrijke en vloeiende schilderijen bij mij oproepen. Deels abstract, deels figuratief, ademen ze een sfeer uit van vitaliteit, groei, verbinding, beweging. Ik kon dan ook de neiging niet onderdrukken, om de kaarten naast elkaar op tafel te leggen, zodat de stroom van beelden nog beter zichtbaar werd. Waarbij ik het gevoel had, dat de volgorde niet uitmaakt.
Behalve een fraaie webstek heeft Gea ook een interessante Facebook-pagina ‘Poëzie & Kunst’ (@poezieenkunst). Daar las ik dat ze al met zo’ n 100 (!) Nederlandstalige dichters online heeft samengewerkt om beide -haar even dierbare- kunstvormen met elkaar te verbinden. Ook met poëten uit Vlaanderen, Suriname en de VS.
Méland Langeveld uit Amsterdam is dus een van de circa 100 uitverkorenen binnen dit grensoverschrijdende kunstproject van Gea Zwart. Ik schreef al eerder over zijn poëzie dat je niet ontkomt aan close reading bij deze dichter, om de stroom van zijn associatieve taalgebruik te kunnen volgen. Dat laatste lukt mij bij het ene gedicht beter dan bij het andere. Maar het vloeiende en deels ongrijpbare karakter van Mélands gedichten past goed bij de sfeer van Gea Zwarts Panta Rhei-serie. In sommige gedichten sluit de intense natuurbeleving, of zelfs natuurmystiek, heel direct aan bij de algemene thematiek van de schilderijen. Bijvoorbeeld in het gedicht ‘Lokroep’ over een vijver in het voorjaar.
Sereen de spiegeling van de vijver, dotterbloemen openen hun harten in de opkomende zon
lokroep van diep water overschaduwt verbeelding weids licht spreidt zich voor me uit
vijver hoogzwanger met nieuw voortleven, mystiek onder de oppervlak verborgen laveren ze loom in de luwte
onvermoeid vult water schaduw in rondingen dwingt lucht borrelend uit haar spelonk.
In andere gedichten spelen nostalgische herinneringen aan dierbare personen een rol: moeder, vader, een overleden dochtertje, een verloren liefde. Het verband met de schilderijen is daarbij minder evident. Zoals het hoort, kunnen de schilderijen en gedichten heel goed zonder elkaar bestaan. Maar het zoeken en tasten naar al dan niet gezochte verbanden tussen woord en beeld, maakt het bekijken, lezen en beleven van deze serie kunstkaarten tot een intellectueel genoegen en avontuur, voor wie gevoelig is voor deze beide vormen van expressie.
Interesse gekregen in deze serie kunstkaarten? Dan vind je hier de vereiste informatie om ze te bestellen.
