Eind jaren zestig, begin jaren zeventig volgde ik als aankomende ‘godgeleerde’ colleges bij professor Schillebeeckx aan de theologische faculteit van de Nijmeegse universiteit. Hij stond op het hoogtepunt van zijn wereldroem als theoloog en trok studenten uit allerlei landen, die Nederlands leerden om zijn drukbezochte hoorcolleges te kunnen volgen. Hij zette Nijmegen en Nederland op de (katholieke) wereldkaart.
Edward Schillebeeckx was een beminnelijk mens, die in de omgang tamelijk verlegen overkwam, een echte doctor angelicus. Op de vleugels van zijn zoetgevooisde Vlaamse stem nam hij zijn gehoor mee in zijn intellectuele worsteling om een voor moderne mensen verstaanbare en aansprekelijke versie van de oude christelijke boodschap onder woorden te brengen.
Hij werd niet zozeer als een oorspronkelijk denker beschouwd; zijn kracht lag hierin dat hij als geen ander allerlei actuele denkrichtingen in zich wist op te nemen en in het kader van de joods-christelijke traditie te plaatsen. Het is zoals ik het vanmorgen zijn biograaf en opvolger Erik Borgman op de radio hoorde zeggen: Edward Schillebeeckx combineerde een groot intellect met een al even groot en pastoraal bewogen hart. Ik herinner mij zijn uitspraak dat je theologie bedrijft op je knieën…
Toch was men kennelijk al in die dagen in Rome bezig zijn vernieuwende en voor velen zo inspirerende theologische opvattingen verdacht te maken. Want ik herinner mij dat we als studenten de grote theoloog bij een of andere feestelijke gelegenheid hebben toegezongen: “Professor Schillebeeckx, u bent een ketter, voor wie de Schrift neemt, niet naar de geest, maar naar de letter…”
Het lachen is hem en zijn leerlingen daarna wel vergaan. Het vuur van de vernieuwing werd vanaf de jaren zeventig vanuit Rome hardhandig gedoofd, met de huidige paus Benedictus XVI in de coulissen van het Vaticaan. En de katholieke kerk veranderde, zeker in Nederland en zeker aan de top, in een onbeduidende sekte, die door geen weldenkend mens meer serieus wordt genomen. De op 23 december 2009 overleden Schillebeeckx heeft 95 jaar mogen worden, maar de kerk waar hij voor stond is al decennia geleden ter ziele gegaan.
GEDICHTEN & FOTO’S 