‘En wat doe jij voor de kost?
vroeg de een.
‘Nadenken.’
zei de ander.
‘Brengt dat dan goed op?’
vroeg de eerste weer.
‘Helaas niet.’
was het wederwoord.
‘Je legt er
-eerlijk gezegd- op toe.’
*
*
Dit versje schreef ik in januari 1970 voor Antoon Hurkmans. Ik was in de jaren zeventig nauw bevriend met deze filosoof totdat een derde persoon ons contact voorgoed blokkeerde. Toon, zoals hij voor vrienden heette, overleed op 9 november 2011 in Todmorden, Engeland. Ik heb de brieven bewaard die hij mij schreef toen hij aan de universiteit van Leeds het gedachtegoed van de filosoof Ludwig Wittgenstein bestudeerde. Er is een brief van 36 kantjes bij, feitelijk een soort dagboek lopend vanaf 9 november (precies 41 jaren voor zijn sterfdag) tot 18 november 1970. Zonder indiscreet te willen zijn, put ik uit deze brief enkele typerende citaten. Het is mijn eigen eerbetoon aan een onvergetelijke vriend, die zich grote offers getroostte om, naar een uitdrukking van Vaclav Havel, ‘in waarheid te leven’.
*
‘Als mijn denken iets in de wereld en de samenhang der dingen zou veranderen, zou ik nog banger van mezelf worden dan ik nu al ben.’
*
‘Ik gebruik het gegeven dat ik meer dan ooit in mezelf opgesloten zit als een energiebron om filosofische problemen op te lossen en ik hoop alleen dat ik -als ik over mezelf vertel- niet mijn energie verlies om te filosoferen, want het filosofisch bedrijf is mij zeer dierbaar geworden.’
*
‘Als filosofie de verheldering is van het vanzelfsprekende (en ik geloof dat ze dat is) dan zit ik 9 uur per dag achter mijn schrijftafel dingen te verhelderen waar geen normaal mens zich mee bezighoudt.’
*
‘De natuur is onverschillig, ik dank God elke dag dat ie zich zo goed verborgen houdt en de logica moet inderdaad voor zichzelf zorgen. De enige manier om je hersens tot rust te brengen is ze goed te gebruiken (waarvoor, voorzover ik weet, overigens geen regels bestaan.)’
*
‘De meeste critici hebben Wittgenstein nooit serieus genomen in zijn overtuiging dat alle uitspraken in zijn Tractatus Logico-Philosophicus onzin zijn, nuttige wellicht belangrijke onzin, maar niettemin onzin: in zich onmogelijke uitspraken. Het ontbreekt die critici eenvoudig aan intellectuele moed of aan inzicht en waarschijnlijk aan beide.’
*
‘Ik weet dat ik een redelijke, misschien zelfs een goede filosoof kan worden en filosofie is niet iets dat aan de oppervlakte, aan de rand van je leven gehouden kan worden.’
*
GEDICHTEN & FOTO’S 